"Volgens mij lust jij er wel pap van", zegt medisch specialist Jorick tegen coassistent Anna. Ze is sprakeloos, weet niet wat ze met de vraag aan moet. Hij gaat verder: "Je snapt toch wel wat ik bedoel?" Brutaal kijkt hij haar aan. "Of ben je soms preuts?" Jorick is Anna's begeleider. Hij bepaalt of haar opleiding een succes wordt. Daarom besluit ze er maar niks van te zeggen.

College weerbaarheid

Dan grijpt psycholoog en cursusleider José van de Kreeke in: "Oké, dank je. Tot zover." Jorick Jochims is weer acteur, in plaats van medisch specialist. "Anne, hoe voel je je nu?" vraagt Van de Kreeke. "Zó ongemakkelijk", geeft zij toe. Dat geldt ook voor de vier andere geneeskundestudenten in het leslokaal van de Faculteit der Geneeskunde VU, locatie VUmc.

Het rollenspel is onderdeel van een college weerbaarheid, dat Van de Kreeke en Jochims ontwikkelden voor aankomend artsen. "We creëren echte situaties, sterk verkort natuurlijk. Maar het zijn situaties die op de werkvloer voorkomen", vertelt Van de Kreeke. "Het gaat ons er niet om dat iets als goed of fout bestempeld wordt, maar we zoeken naar manieren die helpen om te gaan met situaties als in het rollenspel van Anne en Jorick."

Ongewenst gedrag

Naast haar functie als vicedecaan bij het Amsterdam UMC, geeft Christa Boer sinds enkele jaren leiding aan de Faculteit der Geneeskunde van het Amsterdam UMC. De afgelopen jaren werd ze regelmatig geconfronteerd met ongewenst gedrag. Van studenten onderling, maar ook tussen opleiders en studenten. En dat baart haar zorgen, want van ziekenhuismedewerkers wordt professioneel gedrag verwacht. Ze gaan immers om met kwetsbare mensen.

En niet alleen de patiënten zijn kwetsbaar, dat geldt ook voor de coassistenten, geneeskundestudenten die 'stage' lopen in het ziekenhuis. Boer: "Onze studenten zijn enorm ambitieus. Sinds ze een jaar of 14 zijn, staat alles in hun leven in het teken van dat ene doel: arts worden. Dat maakt ze erg kwetsbaar voor opleiders die daar misbruik van willen maken."

Naam bekend maken

En dat misbruik bestaat wel degelijk. Uit onderzoek van het onafhankelijke platform De Geneeskundestudent blijkt dat 11 procent van de geneeskundestudenten en 21 procent van de coassistenten geconfronteerd wordt met seksuele intimidatie. Daarnaast toonde recent onderzoek van EenVandaag aan dat het aantal klachten over seksuele intimidatie op universiteiten in het algemeen toeneemt. In 2018 werden zeker 101 meldingen gedaan bij de vertrouwenspersoon. Of dat veel is op de in totaal 260.000 studenten die staan ingeschreven op Nederlandse universiteiten, daarover verschillen de meningen.

Boer: "Je kunt er rustig twee nullen achter zetten. Elke student bij ons heeft wel een vervelende ervaring." Het probleem is volgens haar dat klachtenprocedures niet in orde zijn en dat veel slachtoffers zwijgen. "We kwamen erachter dat alle vier de procedures bij het Amsterdam UMC onveilig zijn voor de melders. Je moest bijvoorbeeld je naam openbaar maken, of je komen verdedigen."

Campagne

Daarom ontwikkelde de opleidingsdirecteur een campagne onder de naam #Zou ik wat zeggen?. Alle geneeskundestudenten aan de Faculteit der Geneeskunde VU hebben toegang tot een app waarin ze veilig melding kunnen doen van intimidatie, om vervolgens het gesprek aan te gaan over de vraag: wat kan er gedaan worden om de situatie te verbeteren? "Dat hoeft lang niet altijd tot een formele klacht te leiden, soms is een gesprek al voldoende."

Het probleem is tweeledig, vertelt Boer. Aan de ene kant hoort ze verhalen van studenten die zich onveilig voelen door intimiderend gedrag van hun opleiders. Maar er zijn ook voorbeelden van studenten die zich misdragen: "Ik heb onlangs meegemaakt dat een student zich zo misdroeg tegenover zijn collega-studenten dat ik hem van de opleiding wilde verwijderen. Maar juridisch is dat ondoenlijk. Ik vind het heel belangrijk dat studenten professioneel gedrag vertonen, omdat ze dat later als artsen ook moeten. De campagne moet daaraan bijdragen."

'Waarom word je geen verpleegkundige?'

Zohal begint dit jaar met haar coschappen en neemt deel aan het college weerbaarheid van haar faculteit. Ook al weet ze heel goed dat het een lessituatie is, en dat er geen medisch specialist tegenover haar staat, maar een acteur, wordt ze enorm boos als hij suggereert dat ze misschien beter verpleegkundige kan worden dan arts, omdat ze zo'n lieve uitstraling heeft: "Nou ja, waar slaat dat op?"

Toch zegt ze na de oefening dat ze er wel een paar keer over zou nadenken voordat ze een klacht zou indienen: "Je cijfer is van zo iemand afhankelijk."

Bekijk hier de video-opname van één van de trainingen  > https://eenvandaag.avrotros.nl/embed/527569/

Bron: Een Vandaag, 29-01-2021