"We zien in de signalen dat onveiligheid op verschillende opleidingen kan ontstaan, bijvoorbeeld omdat studenten tijdens het onderwijs worden afgebrand of een veel te hoge studiebelasting of grensoverschrijdend (seksueel) gedrag ervaren", zegt de inspectie.

De afgelopen maanden kwamen onder meer verhalen naar buiten over het klimaat op de Amsterdamse mode-opleiding Amfi. De inspectie kreeg er 100 meldingen over. Studenten spreken er over een onveilige sfeer en een angst- en zwijgcultuur. Docenten zouden racistische of seksistische opmerkingen maken, en studenten voelen zich naar eigen zeggen vaak gekleineerd.

Afhankelijkheid

In totaal kreeg de inspectie meldingen over misstanden bij zeven opleidingen. Het ging om tussen de zes en negen meldingen per opleiding, met de Amfi met 100 meldingen als uitschieter. In maart vertrok de directeur van de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag, en in april werd in een onderzoek de cultuur op de Design Academy in Eindhoven fel bekritiseerd.

De onderwijsinspectie zegt dat studenten ook bang zijn om misstanden te melden, omdat de studies en werkomgeving klein zijn. "Waar iedereen elkaar kent en er een bepaalde afhankelijkheid speelt." De inspectie bekijkt later of er ook aanleiding is om het onderzoek naar sociale veiligheid uit te breiden naar opleidingen in andere sectoren binnen het hoger onderwijs.

'Bij de wortel aanpakken'

Volgens woordvoerder Fokke Uiterwaal, die spreekt namens alle mode- en kunstopleidingen in het hoger onderwijs, hebben de onderwijsinstellingen het thema hoog op de agenda staan. "Wij pakken grensoverschrijdend gedrag zelf ook al aan", zegt hij. "Dat heeft in het verleden ook geleid tot mensen op non-actief stellen en ontslagen. Maar kennelijk zijn er nog zo veel incidenten of meldingen, dat de inspectie een noodzaak ziet tot onderzoek. Dat omarmen wij natuurlijk van harte."

Hij erkent dat er meer nodig is om binnen de opleidingen voor een veilige sfeer te zorgen. "Kunstopleidingen gaan heel erg over persoonlijkheid en de artistieke identiteit van de student. Dus het komt altijd heel erg persoonlijk over als er bijvoorbeeld kritiek wordt geleverd op een werk of optreden. En ik denk dat we nog veel betere manieren kunnen vinden om die veiligheid te garanderen."

Dat studenten angst hebben om zaken te melden, is volgens Uiterwaal bekend. "De kunstwereld is klein, de opleidingen zijn klein. Het gaat soms om maar tien tot twaalf studenten, die nauw met elkaar en met de docent samenwerken. Dat iedereen dicht op elkaar zit en veel naar elkaar kijkt om te zien: hoe gaat het, ja, dat is herkenbaar."

Volgens hem helpt de inzet van onder meer onafhankelijke vertrouwenspersonen, meldpunten en ombudsmannen echt. "Dat studenten zich onveilig voelen, dat moeten we bij de wortel aanpakken", zegt hij.

Bron: NOS, 03-06-2021