Het is raar om hier weer te zijn. Volgens mij is dit het wiskundelokaal?’ Sohna Sumbunu (19) kijkt vertwijfeld om zich heen. Oud-klasgenoot Veronika Vygon (19) herinnert het zich nog wel: ‘En bij Spaans zat ik bij Lakiescha.’

De drie jonge vrouwen van het initiatief Zetje In, Sumbunu, Vygon en Lakiescha Tol (20), zijn de schoolbanken van het Amsterdamse Sint Nicolaas Lyceum duidelijk ontgroeid. Deze maand ontvangen zij de Over Hoop Prijs 2020 voor hun inzet om racisme en discriminatie verplichte onderwerpen in het onderwijs te maken.

Want het wiskundelokaal mag dan bijna zijn vergeten, ze weten hoe belangrijk onderwijs is. Vygon: ‘Onderwijs vormt de bouwstenen voor hoe een persoon later wordt. Natuurlijk word je gevormd door je omgeving en je ouders, maar school dat is toch de plek waar je de meeste tijd doorbrengt naast je eigen huis.’ En die bouwstenen willen zij veranderen.

Confronterend fragment

Tijdens hun eigen schooltijd waren ze daar nog niet mee bezig. Sterker nog, ze gingen ‘niet echt met elkaar om’. Wel volgden ze elkaar op Instagram. Na de moord op George Floyd, mei vorig jaar, plaatsten ze daar berichten tegen racisme. Sumbunu had bijvoorbeeld een confronterend fragment uit de documentaire Wit is ook een kleur van Sunny Bergman gedeeld, waarin te zien is hoe jonge kinderen reageren op poppen en plaatjes van kinderen die wit en zwart zijn ‘Welk kindje is het slimst?’, vraagt Bergman dan. Of: ‘Welk kindje is de baas?’ De meeste kinderen wezen direct naar de witte pop.

Vygon (die in haar tussenjaar naar Moskou is gegaan) stuurde een bericht naar Sumbunu en Tol: konden ze samen iets bedenken om racisme en discriminatie op jonge leeftijd tegen te gaan? Ze besloten tot een burgerinitiatief om racisme en discriminatie verplichte thema’s te maken in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs: ‘zodat kinderen de mogelijkheid krijgen om gelijkwaardig en onbevooroordeeld op te groeien’. Bij de petitie noemden ze voorbeelden van hoe het mis kan gaan in de klas: zalmroze kleurpotloden ‘huidskleur’ noemen of Hanky Panky Shanghai zingen als verjaardagsliedje.

In de geschiedenisboeken

School moet juist tegenwicht bieden aan vooroordelen, vinden de petitiemakers. Sumbunu: ‘Je leert niet vanzelf dat iedereen gelijkwaardig is.’ Ze herinnert zich uit haar schooltijd slechts één les over racisme: ‘Ik was de enige persoon van kleur in de klas en we keken Wit is ook een kleur. Na afloop vroeg de docent: ‘Nou, wie wil iets vertellen over racisme. Jij misschien, Sohna?’ Daar bleef het bij.’ Het gaat hun er dus niet alleen om dat racisme ter sprake komt, de manier waarop telt. Om die reden zijn ze kritisch over het onderzoek van Historisch Nieuwsblad dat vorig jaar meldde dat ‘slavernij en kolonialisme’ ondanks alle kritiek al ruim aan bod komen in lesboeken. Sumbunu: ‘Er staat in die geschiedenisboeken vooral: slavernij was erg en het is gelukkig afgeschaft. Maar er wordt niet verteld hoe het de huidige maatschappij beïnvloedt. Dat zou onderdeel moeten zijn van het verhaal.’

In twee weken tijd kreeg het burgerinitiatief – met hulp van BN’ers, influencers en media-aandacht – meer dan 60.000 handtekeningen. Als een burgerinitiatief eenmaal is ingediend kan het lang duren voor de Tweede Kamer er aandacht aan besteedt. Een voorbeeld: over het burgerinitiatief ‘EHBO in het onderwijs’ uit 2019 werd dit voorjaar nog gedebatteerd. In het geval van Zetje In ging het vlugger. PvdA’er Kirsten van den Hul had de petitie opgemerkt en diende samen met de Partij voor de Dieren en GroenLinks een motie in die werd goedgekeurd. Dat was nog geen maand na het overlijden van George Floyd.

Lespakketten maken

Sindsdien probeert Zetje In die vaart erin te houden. Vygon: ‘Als zo’n motie is aangenomen duurt het nog een aantal jaar voordat het onderwijs is veranderd.’ Dus zijn ze zelf met hulp van veertig vrijwilligers lespakketten aan het ontwikkelen. Binnenkort staat een afspraak gepland met ministers Arie Slob (Basis en Voortgezet Onderwijs en Media) en Ingrid van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap). Na het winnen van de Over Hoop Prijs willen Sumbunu, Vygon en Tol een stichting oprichten, hun lesmateriaal verder verbeteren en een e-learning-platform starten. Hun oude school zal een rol blijven spelen: een van de experts van Zetje In is hier docent geschiedenis.

Bron: De Volkskrant, 16-06-2021

25 DUIZEND EURO VOOR MAATSCHAPPELIJKE EN CULTURELE INITIATIEVEN

Jaarlijks beloont de Over Hoop Prijs een grensverleggend initiatief dat ‘op sociaal cultureel gebied in positieve zin iets wezenlijks overhoop haalde’. De prijs werd in 2017 opgericht door Stichting Over Holland van de eigenzinnige kunstverzamelaar Christiaan Braun. Dit keer werden 281 initiatieven voorgedragen. Over Zetje In schreef de jury: ‘Het is een beweging van daadkracht en impact. Het gaat over verantwoordelijkheid nemen, strijden voor het recht van iedereen op een inclusieve samenleving – en dat allemaal waar het begint: op school.’
Op de shortlist stonden onder meer de documentairereeks Klassen van Ester Gould en Sarah Sylbing en onderzoeksproject Flying-V van de Technische Universiteit in Delft: een ontwerp voor een energiezuinig type vliegtuig.