Bij het streven naar een veilig werk- en leerklimaat is het van belang dat medewerkers en studenten die te maken krijgen met bijvoorbeeld pesten, discriminatie of seksuele intimidatie zich zo min mogelijk geremd voelen om naar een vertrouwenspersoon te stappen. Het kan helpen als een vertrouwenspersoon van hetzelfde geslacht of dezelfde culturele achtergrond is en juist daarom vindt de Hogeschool Rotterdam en vinden de vertrouwenspersonen het ook van belang dat het team divers van samenstelling is.

Vertrouwenspersonen vaker dan voorheen benaderd

‘We hebben er vier zeer enthousiaste mensen bij’, vertelt vertrouwenspersoon Willem Werner. ‘En we weten dat nu we ze hebben aangenomen, ze ook benaderd zullen worden.’ Net zoals de huidige vertrouwenspersonen vaker dan voorheen benaderd worden door studenten en medewerkers die met ongewenst gedrag te maken krijgen.

Het contact zoeken met de vertrouwenspersoon kan op eigen initiatief en soms gebeurt het na tussenkomst van iemands onderwijsmanager of directeur. De vertrouwenspersoon hoort het verhaal van de ‘melder’ aan en als dat nodig is (soms wil een melder alleen zijn hart luchten) zoeken ze samen naar een oplossing. In sommige gevallen vindt er, altijd in overleg met de melder, doorverwijzing plaats naar een andere hulpverlener.

‘Stalkingszaak doorgespeeld naar veiligheidsfunctionaris van de HR’

Dat overleg is niet nodig bij levensbedreigende situaties. Werner: ‘Een stalkingszaak heb ik weleens doorgespeeld naar de veiligheidsfunctionaris van de HR. Dat deed ik ook bij een verkrachtingszaak, en het slachtoffer is toen op mijn advies naar de politie gestapt.’

De zaken waar de vertrouwenspersonen – vaker – mee te maken krijgen, lijken deels ‘gevoed door de tijdgeest met bewegingen als Black Lives Matter en MeToo’, vertelt Werners collega Anja Melkert. Wat betreft dat laatste: vorige week ondertekende de HR een manifest waarin Amnesty International de instellingen vraagt hun verantwoordelijkheid te nemen als het gaat om seksueel geweld in het hoger onderwijs. De HR wijst daarbij onder andere op de rol die vertrouwenspersonen hierin spelen.

Gecertificeerd bij landelijke vereniging

De huidige zeven vertrouwenspersonen van de HR zijn allen gediplomeerd en hebben hun certificaat gehaald bij de Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen (LVV). Dat ging – in het verleden – overigens niet altijd zonder slag of stoot, vertelt Werner. ‘Om je licentie te behouden moet je bijvoorbeeld verplicht naar het jaarcongres van de LVV [red. LVV: dit is niet correct; deze verplichting is er niet]. Maar wie ging die 180 euro daarvoor betalen? Nu is het simpel: we vallen niet meer onder ons eigen onderwijsinstituut (maar onder de dienst O&O, red.) en hebben een eigen begroting waar zoiets uit betaald wordt. Het is allemaal wat professioneler geworden.’

De vertrouwenspersonen zijn verdeeld over de onderwijsinstituten, diensten en kenniscentra en ze vervullen de functie (dat doen ze parttime voor 0,2 fte) onder andere aan het instituut waar ze medewerker of docent zijn. Maar het staat studenten en medewerkers nadrukkelijk vrij om een vertrouwenspersoon van een ander instituut te benaderen. Melkert: ‘Als je niet iemand uit je eigen instituut wilt omdat je die hem of haar persoonlijk kent of omdat je iemand van hetzelfde geslacht wilt, dan regelen we dat.’

‘Sowieso bied je altijd een luisterend oor’

Het ongewenst gedrag waar iemand mee te maken krijgt hoeft voor de vertrouwenspersoon niet direct hogeschool-gerelateerd te zijn. ‘Ook je thuissituatie kan je werk of je studie beïnvloeden’, zegt Werner. ‘En’, vult Melkert aan, ‘sowieso bied je altijd een luisterend oor.’

Ook als personen naar je toe komen met problemen waar de vertrouwenspersoon niet direct voor bedoeld is. ‘Als de zomer nadert komen er altijd meer klachten’, vertelt Werner. ‘Dan zijn er voor belangrijke vakken onvoldoendes gehaald en halen studenten in paniek alles uit de kast, soms dus ook een gesprek met ons.’

Werner: ‘Op dat moment zijn wij er ook om zo’n persoon een spiegel voor te houden en te zeggen “als er echt wat aan de hand is mag je terugkomen”.’ Collega Melkert heeft deze ervaring overigens niet. ‘Als personen bij een vertrouwenspersoon komen, weten ze wat onze functie inhoudt.’

Mensen denken eerder ‘tot hier en niet verder’

Het aantal meldingen is de laatste jaren toegenomen, vertellen Melkert en Werner. Dat kan komen omdat de HR groter is geworden maar ook, vermoedt Werner, omdat mensen mondiger zijn geworden. ‘De maatschappij wordt harder en mensen worden communicatiever, ze denken eerder: “tot hier en niet verder”.’

Ook wordt de functie van vertrouwenspersoon binnen de HR bekender, merkt Melkert. ‘We merken dat de cmr en het cvb het belang ervan zien. We worden ook vaker ingeschakeld om ons bezig te houden met hogeschoolbeleid over ongewenst gedrag, en daardoor word je weer vaker uitgenodigd om ergens te praten over het onderwerp. Bij elkaar zorgt het er ook voor dat we makkelijker afspraken kunnen maken met de afdeling communicatie, over berichtgeving op Hint.’

‘We horen dat we goed werk doen’

‘Wat ook werkt is mond-tot-mondreclame’, vult Werner aan. ‘We horen dat we goed werk doen; als iemand aan anderen vertelt een goed gesprek gehad te hebben met de vertrouwenspersoon, opent dat de deur voor een volgende cliënt.’

Het thuiswerken in de afgelopen coronaperiode heeft ook tot klachten geleid, heeft Werner gemerkt. ‘Allemaal op het gebied van communicatie. Dat de tijd of gelegenheid er niet was om elkaars standpunten ergens over duidelijk te maken. Personen voelden zich niet gehoord, en dat had deels te maken met het niet met elkaar samen kunnen zijn.’

Bron: Profielen, onafhankelijk nieuws van de Hogeschool Rotterdam