In de basiscursus Vertrouwenspersoon nieuwe stijl voor interne en externe vertrouwenspersonen in de sector onderwijs, behandelen we natuurlijk klachten over wangedrag via sociale media.

In elke cursusgroep is er tenminste een -vaak interne- vertrouwenspersoon die stellig beweert dat zijn/haar school ‘…zich niet verantwoordelijk voelt om in te grijpen bij gedoe in die app-groepen.’ Want dat gebeurt allemaal buiten school. ‘Dus ligt het op het bordje van de ouders.’

Tja… en toch komen met name ouders op school verhaal halen als hun kind door klasgenoten gepest wordt in zo’n app-groep, negatief getagd wordt op Instagram, Snapchat of TikTok of het slachtoffer is geworden van shame sexting door medeleerlingen.

Het lijkt of de verantwoordelijkheid voor acties bij schendingen van de nettiquette als een hete aardappel heen en weer gaat tussen school en thuis. Dat besef is er ook bij het Ministerie van OCW, zo blijkt uit de antipestwet. Formeel: de Wet sociale veiligheid op scholen (2015). In de beleidsbrieven van 2013 en 2014 die aan de formalisering vooraf gingen, wees de staatssecretaris scholen voor basisonderwijs en VO op hun verantwoordelijkheid voor de aanpak van cyberpesten onder hun leerlingen:

“Leraren hebben ook de taak om online pesten tegen te gaan. Cyberpesten is niet altijd zichtbaar in de klas, maar de gevolgen ervan wel.”

Beleidsbrief Ministerie van Onderwijs 2014

Minister Slob bevestigde dit standpunt nog eens in de Week tegen pesten 2018. (Ouders van) leerlingen die getroffen zijn door digi-treiteraars en reaguurders staan dus in hun recht als zij actie eisen van de school. Mochten zij zich niet gehoord voelen, dan zijn zij met een klacht over onveiligheid of over (onvoldoende ingrijpen bij) wangedrag via sociale media, bij de vertrouwenspersoon aan het juiste adres. De vertrouwenspersoon ondersteunt deze melders om gehoor te vinden voor hun situatie, zodat de directie en desnoods de schoolbestuurders maatregelen nemen om de veiligheid te herstellen. Voor de concretisering van deze maatregelen en coördinatie qua uitvoering, kunnen zij een beroep doen op de expertise van de antipestcoördinator (2015).

Maar niet alleen leerlingen worden slachtoffer van asociale media:

Het Schoter, een school voor voortgezet onderwijs in Haarlem, heeft aangifte van smaad en laster gedaan wegens anoniem online verspreiden van afbeeldingen van docenten. In een brief liet de school de ouders weten dat het ging om beledigende en kwetsende afbeeldingen. De politie heeft onderzoek gedaan naar wie de afbeeldingen heeft geplaatst, meldt de NOS.

De school is met leerlingen de discussie aangegaan over de negatieve gevolgen van dergelijke berichten. De leerlingen werd duidelijk gemaakt dat het wettelijk niet is toegestaan afbeeldingen van personen te verspreiden zonder toestemming.

Een woordvoerder van de politie heeft laten weten de dader te zullen aanspreken op zijn of haar gedrag, wanneer duidelijk is wie de afbeeldingen heeft verspreid.

Nationale Onderwijsgids, 11 juni 2019

Blijkbaar groeit op scholen het besef dat digitaal gedoe niet iets is buiten de school en dat sommige negatieve uitingen op sociale media ronduit strafbaar zijn. Denk aan belediging, discriminatie en laster. Het is aan de vertrouwenspersoon om een melder, leerling, ouder of medewerker in een dergelijke situatie naast de schoolinterne klachtroutes, te wijzen op de mogelijkheid om melding of aangifte te doen.

Kortom, de overtuiging dat ongewenst elektronisch verkeer tussen leerlingen onderling of van leerlingen naar personeel, geen zaak van de school is, is op zijn zachts gezegd niet correct. Digitale communicatie geeft helaas easy opties om medeleerlingen en schoolmedewerkers negatief neer te zetten ook buiten school(tijden). De vertrouwenspersoon ondersteunt melders zodat hun digitaal ongenoegen in relatie tot de school, serieus genomen wordt.

Dan heb ik het nog niet gehad over de rol van de vertrouwenspersoon bij elektronisch grensoverschrijdend gedrag van personeelsleden ten opzichte van leerlingen of ten opzichte van elkaar. Maar dat is voer voor een volgende column.

Anke Visser, auteur van ‘het Zakboek voor vertrouwenspersonen onderwijs’, leidt sinds 1989 interne en externe vertrouwenspersonen op in PO, VO, MBO. www.ankemvisserschoolveiligheid.nl