Regelmatig benaderen oud-deelnemers aan de cursus ‘Vertrouwenspersoon in het PO’ van Medilex Onderwijs mij met praktijkvragen, zoals deze interne vertrouwenspersoon van een basisschool:

“Ik heb een klacht binnengekregen van een collega over de directeur. De directeur is nu een wantrouwige houding tegenover mij aan het aannemen en bespreekt dit en de casus met derden. Ik heb netjes volgens protocol gehandeld maar dit voelt onveilig en niet prettig.”

Dit korte bericht heeft verschillende facetten:
- een klager
- een wantrouwige directeur ten opzichte van de interne vertrouwenspersoon
- een interne vertrouwenspersoon die last heeft van de wantrouwige bejegening van haar directeur en van mening is dat ze procedureel correct gehandeld heeft.

Omdat de klacht een arbeidsrechtelijke kwestie betrof, werd de begeleiding van de klager overgenomen door de Arbo-dienst.

Wat het wantrouwen van de directeur betreft, heb ik haar het volgende aangeraden:

“Bespreek  de ontstane situatie met jouw directeur. Benadruk dat de verstoorde verhouding je een vervelend gevoel geeft. Neem samen de klachtenregeling van de school door: wat is jouw taak? Eventueel kun je een en ander voorbespreken met jullie externe vertrouwenspersoon. Je kunt de externe vertrouwenspersoon ook bij het gesprek met jouw directeur vragen, zodat je een steuntje in de rug hebt.”

Ik kon deze externe vertrouwenspersoon noemen, omdat ik bij een check online ontdekte dat de bestuurlijke koepel waar deze basisschool onder valt, meerdere externe vertrouwenspersonen heeft aangesteld. Dat brengt me bij het laatste aspect netjes volgens protocol gehandeld.

Om te kunnen zien of deze interne vertrouwenspersoon ‘netjes volgens protocol heeft gehandeld’ heb ik de Schoolgids van haar school doorgenomen. Daarin staat:

We hebben ook een interne vertrouwenspersoon bij ons op school. Mocht uw klacht daarna niet naar uw tevredenheid opgelost zijn, dan kunt u contact opnemen met het schoolbestuur. Hoe u dit moet doen, kunt u vragen aan onze contactpersoon op school. Het schoolbestuur zal uw klacht serieus en objectief behandelen en proberen tot een oplossing te komen. Klachten die te maken hebben met de kwaliteit van de school en/of de medewerkers. Met deze klachten kunt u terecht bij […]

En dan volgen de namen met contactgegevens van een drietal externe vertrouwenspersonen. Uit deze tekst en de bijbehorende klachtenregeling kon ik niet opmaken of deze interne vertrouwenspersoon het protocol correct heeft gevolgd. Want bovenstaande tekst riep bij mij vooral vragen op. Een interne vertrouwenspersoon lost toch niet ‘naar tevredenheid op’, maar begeleidt een klager naar functionarissen die de klacht kunnen oplossen? En wie is de ‘contactpersoon’ die genoemd wordt? Een speciale intermediair tussen klager en schoolbestuur? Is die contactpersoon dezelfde als de interne vertrouwenspersoon of iemand anders?

Hoe het ook zij, ondertussen is na tientallen jaren vertrouwenswerk op scholen bekend dat een interne vertrouwenspersoon zelf risico loopt bij een klacht van een collega over een leidinggevende of een collega. In mijn ‘Zakboek voor contactpersonen in het onderwijs’ waarschuw ik hiervoor:

3.8 Klachten over collega’s of leidinggevenden

Het klachtrecht is ingesteld met het oog op het verhogen van de kwaliteit van de schoolorganisatie als geheel en van het professioneel functioneren van individuele personeelsleden en leidinggevenden. Ouders, leerlingen en collega’s kunnen klagen over (leden van) de schoolorganisatie. Je kunt daarom te maken krijgen met een klacht van een collega over een andere collega of een leidinggevende van je eigen school.

Voor een collega die bij de [interne vertrouwenspersoon] zijn hart wil luchten over gedrag, maatregelen of nalatigheid van een andere collega of van een leidinggevende, schakelt de  [interne vertrouwenspersoon] onmiddellijk de externe vertrouwenspersoon in. Het gevaar bestaat namelijk dat de [interne vertrouwenspersoon] als teamlid en medewerker verstrikt raakt in een web van loyaliteitsverwachtingen van zowel team/schoolleiding als van de klagende collega. Daarnaast is een klager juist gebaat bij een externe objectieve begeleider.

Daarom gaf ik haar aansluitend bij de zinssnede ‘netjes volgens protocol gehandeld’ het volgende advies:
“Naar aanleiding van deze casus heb ik een tip. Pas in overleg met de directeur jouw taak en benaming aan. Jij bent een ‘contactpersoon’ met een beperkte taak, namelijk de eerste opvang van een klager en wegwijzer naar vervolgstappen. Je bent geen interne vertrouwenspersoon met het uitgebreide takenpakket zoals de klachtenregeling beschrijft. Het zijn jullie externe vertrouwenspersonen die klagers begeleiden in een klachtenprocedure.”

Anke Visser
www.ankemvisserschoolveiligheid.nl