Na het bericht in de Volkskrant van 25 februari 2021 over de problemen met de cultuur bij D66, als conclusie na een onderzoek door het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING), bleef het op een enkel commentaar na stil in de media. Weliswaar is er geen bewijs gevonden voor seksuele intimidatie en machtsmisbruik binnen D66, maar er zijn wel problemen met de cultuur in de partij.
Dat van seksuele intimidatie en machtsmisbruik niets is gebleken is niet zo verwonderlijk. Omdat bijna alle melders volgens de onderzoekers niet wilden dat hun zaak verder werd uitgezocht, zouden de klachten niet te verifiëren zijn. Angst voor de gevolgen voor henzelf en hun loopbaan als reden hiervoor is veelzeggend.
De onderzoekers adviseerden D66 beleid te ontwikkelen voor het voorkomen van ongewenste omgangsvormen. Ook zou de partij een klachtenregeling moeten opstellen voor de afhandeling van een melding en moeten zorgen voor een onafhankelijk en deskundig meldpunt in de partij.

D66 schiet tekort in haar beleid tegen PSA
Opvallend is het kennelijk ontbreken van beleid op dit punt bij D66. Voor zover de partij werkgever is, is zij op grond van de Arbeidsomstandighedenwet verplicht beleid te voeren tegen Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) waarbij seksuele intimidatie wordt genoemd als een van de factoren die aan PSA kunnen bijdragen. De invulling van het beleid wordt aan de organisaties, bedrijven en instellingen overgelaten. Het is schrijnend om te constateren dat juist een medewetgever tekort schiet in haar wettelijke taak beleid te ontwikkelen om haar medewerkers en leden een veilige werkomgeving te bieden en grensoverschrijdend gedrag tegen te gaan.

Als onderdeel van het beleid tegen PSA is, naast het aanstellen van een vertrouwenspersoon, een klachtenregeling met heldere definities en wat de sancties kunnen zijn bij overtreding van belang. In Nederland bestaat er echter geen wettelijke verplichting voor alle organisaties, bedrijven en instellingen die personeel in dienst hebben om een gedrags- c.q. beroepscode of een klachtenregeling te hebben. Die verplichting bestaat wel op grond van specifieke sectorgewijze wetgeving voor onder andere het onderwijs, de gezondheidszorg, de welzijnszorg en voor het rijksoverheidspersoneel en gemeenten.
Bij een klachtenregeling gaat het om het creëren van het recht om in geval van schending daarvan een klacht in te dienen bij een onafhankelijk orgaan. Een zorgvuldig onderzoek en een zorgvuldige klachtbehandeling zijn niet alleen van belang voor het slachtoffer. Ook de persoon die daarvan wordt beschuldigd heeft er groot belang bij dat de procedure in alle opzichten zorgvuldig wordt uitgevoerd door een onafhankelijke deskundige partij.

Goede wetgeving omtrent klachtbehandeling ontbreekt
Uit het rapport van BING blijkt wederom dat meldingen over seksuele intimidatie lang niet altijd serieus worden genomen. Een ander recent voorbeeld daarvan is het vernietigende rapport over een (aanvullend) signaal- en cultuuronderzoek, uitgevoerd door de commissie Ten Brink/De Reu, bij de Toneelgroep Oostpool van 19 januari 2021. De onderzoekscommissie spreekt van een breed gedragen patroon van grensoverschrijdend gedrag bij de directie. Terwijl uit een eerder ingesteld onderzoek bij Oostpool door een ander onderzoeksbureau geconcludeerd werd dat er geen sprake is geweest van  machtsmisbruik of seksuele intimidatie. Wel deed het bureau aanbevelingen voor een veiligere en professionelere cultuur. (Telegraaf 30 mei 2020)
Uit jurisprudentie blijkt dat er soms door bedrijven en instellingen maar wat ‘aangerommeld’ wordt bij het behandelen van klachten over seksuele intimidatie, en ook vertrouwenspersonen worden hiermee geconfronteerd bij het bijstaan van klagers of aangeklaagden.

Wijze van klachtafhandeling op het gebied van PSA opnemen in de Arbowet
Ook als een bedrijf seksuele intimidatie serieus neemt, ontbreekt goede wetgeving voor omgang met klachten, aldus Alie Kuiper en Mirjam Decoz in de Volkskrant van 9 december 2020.
Over de wijze van klachtafhandeling bestaan grote verschillen in klachtenregelingen van organisaties, bedrijven en instellingen. Nog los van de kwaliteit en de deskundigheid van de onderzoekers is meer uniformiteit en maatwerk gewenst. Hoog tijd om de wijze van klachtafhandeling over PSA te reguleren.
In 2000 is een initiatiefwetsvoorstel tot invoering van een wettelijk klachtrecht ingediend door Bussemaker c.s. Een van de mede-indieners was mevrouw Schimmel van D66!  Dit voorstel werd door de Tweede Kamer verworpen. Thans ligt het wetsvoorstel Wet verplichting Vertrouwenspersoon nog ter behandeling in de Tweede Kamer. Dit voorstel verdient alle steun. Maar ook het opnemen van een bepaling over de wijze van klachtafhandeling op het gebied van PSA in de Arbeidsomstandighedenwet is noodzakelijk en verdient alle steun van de LVV als beroepsvereniging voor vertrouwenspersonen. Het zou mooi zijn als juist D66 het initiatief daartoe neemt.

mr Esther Lammers- van der Groep
Gecertificeerd Vertrouwenspersoon
Vice voorzitter Commissie van Toezicht LVV